Verhaal van de echte vreugde
Broeder Leonardus heeft bij het kerkje van de Heilige Maria verteld dat de zalige Franciscus daar broeder Leo eens riep en zei: ‘Broeder Leo, schrijf op.’ Die antwoordde: ‘Ik sta klaar.’ ‘Schrijf op,’ zei hij, ‘wat de echte vreugde is:
|
Er komt een bode melden dat alle professoren van Parijs tot de orde zijn toegetreden. Schrijf op, dat is geen echte vreugde.
Hetzelfde zegt hij van alle prelaten van over de Alpen, van alle aartsbisschoppen en bisschoppen, van de koning van Frankrijk en de koning van Engeland. Schrijf op, dat is geen echte vreugde. Ook vertelt hij dat mijn broeders naar de ongelovigen zijn gegaan en ze allemaal tot het geloof hebben bekeerd.Ook dat ik zo’n grote genade van God heb gekregen, dat ik zieken genees en veel wonderen doe. Ik zeg je dat in dat alles de echte vreugde niet bestaat. Wat is de echte vreugde dan wel? Ik keer terug uit Perugia en kom hier midden in de nacht aan. Het is winter.Het is modderig en zo koud dat er onder aan mijn habijt ijspegels komen, die steeds tegen mijn benen slaan en er bloed uit die wonden komt. Door en door koud, vol modder en ijs kom ik bij de poort aan. Na lang kloppen en roepen komt er een broeder die vraagt:“Wie is daar?” Ik antwoord: “Broeder Franciscus.” Hij zegt: “Ga weg, dit is toch geen uur om aan te komen. Je komt er niet in.” Ik dring aan en opnieuw antwoordt hij: “Ga weg, je bent maar simpel, je hebt niet geleerd.En laat je hier nooit meer zien! We zijn al met zoveel en van een ander niveau. We hebben je niet nodig.” Ik ga opnieuw voor de poort staan en zeg:“Ter liefde Gods, wilt u mij deze nacht dan opnemen?” Maar hij antwoordt: “Dat doe ik niet! Ga maar naar de kruisdragers en vraag het daar maar.” Ik zeg je, als ik dan mijn geduld bewaar en niet kwaad word, dat daarin de echte vreugde, de echte deugden het heil van de ziel bestaat.’ |
Historische achtergrond bij het verhaal
De orde van de minderbroeders breidde zich tijdens het leven van Franciscus geweldig uit, er waren heel wat rijke, geleerde of machtige mensen die toetraden tot de orde... Na het bezoek van Franciscus in het heilig land in 1219 hadden sommige broeders er wellicht succes… Vele broeders zochten hun vreugde in dat succes, in de belangrijkheid en het aanzien dat de broederschap stilaan kreeg. De orde ging stilaan een andere weg op dan de oorspronkelijke weg van armoede en nederigheid. Veel broeders stelden ook de visie van Franciscus in vraag en daarmee ook zijn leiderschap van de orde. Voor Franciscus is dat een pijnlijk gebeuren waarmee hij geworsteld heeft. Hij kende een lange depressie… Het verhaal van de ‘echte vreugde’ is wellicht een neerslag van die innerlijke worsteling. Het is zeker geen verslag van een waar gebeurd verhaal.
Leessleutels bij het verhaal van de échte vreugde
|
Het verhaal van de echte vreugde kent enkele valkuilen:
-je mag het verhaal nooit lezen als een ideaal, als een te bereiken goed. Je kan de echte vreugde niet ‘bereiken’. Echte vreugde is een gave die je niet zelf bereikt door lippen op elkaar te houden en je extra in te spannen. Als je de echte vreugde door eigen inspanning wil bereiken, zal je ze niet kennen. -het verhaal is in die zin een toets. Het toont je hoezeer je vreugde afhankelijk is van de omstandigheden en niet diep geworteld in jezelf. In de mislukking kan je toetsen hoe wankel of stevig je echte, innerlijke vreugde is. Tegelijk is deze toets geen veroordeling: het toont aan dat we mensen zijn! Mislukkingen zijn vaak momenten van confrontatie en die komen vaak hard aan. -het verhaal kan overkomen als een afwijzing van de blije en succesvolle momenten in ons leven! Alsof je niet meer blij zou mogen zijn met succes (op vele vlakken)... Tuurlijk mag je daar blij mee zijn en mag je dat vreugde schenken maar het verhaal wil peilen in hoeverre die vreugde duurzaam is. -het verhaal wordt vaak ook geïnterpreteerd als een afwijzing van negatieve gevoelens. Toch hebben negatieve gevoelens zoals boosheid, maar ook depressieve gevoelens hier een plaats. Gevoelens zijn wat ze zijn en je moet leren luisteren naar wat ze je vertellen: ze vormen de brug naar wat er innerlijk in je leeft. ‘Leef steeds in de waarheid’ houdt ook in dat je erkent dat je boos bent, verdrietig, teleurgesteld,… -de weg naar echte vreugde loopt via de beleving (en niet via de ontkenning) van angst, boosheid, teleurstelling, afwijzing en het bijhorend verdriet. Alleen als je deze gevoelens bij jezelf durft erkennen en doorleven, ben je in staat om ze los te laten zodat er iets nieuws kan ontstaan. |
In de traditie van de Wijsheidsspreuken
|
De gebruikte vertaling is in het boek Franciscus van Assisi, Geschriften (Haarlem: Gottmer, 2004, p. 94-97) opgenomen bij de Wijsheidspreuken omdat het qua stijl en onderwerp hierbij aanleunt. De oorspronkelijke tekst werd pas in 1927 gepubliceerd, maar de authenticiteit is onomstreden. Er is een latere versie van het verhaal opgenomen in de Fioretti-vertellingen. Daar is het verhaal langer en lijkt het meer op een soort preek. De titel daar gaat over de "echte en volmaakte vreugde", maar in de kortere tekst hier is er enkel sprake van "echte vreugde" of in het Latijn "vera letitia". |
