Historische achtergrond bij het verhaal
De orde van de minderbroeders breidde zich tijdens het leven van Franciscus geweldig uit, er waren heel wat rijke, geleerde of machtige mensen die toetraden tot de orde... Na het bezoek van Franciscus in het heilig land in 1219 hadden sommige broeders er wellicht succes… Vele broeders zochten hun vreugde in dat succes, in de belangrijkheid en het aanzien dat de broederschap stilaan kreeg. De orde ging stilaan een andere weg op dan de oorspronkelijke weg van armoede en nederigheid. Veel broeders stelden ook de visie van Franciscus in vraag en daarmee ook zijn leiderschap van de orde. Voor Franciscus is dat een pijnlijk gebeuren waarmee hij geworsteld heeft. Hij kende een lange depressie… Het verhaal van de ‘echte vreugde’ is wellicht een neerslag van die innerlijke worsteling. Het is zeker geen verslag van een waar gebeurd verhaal.
Leessleutels bij het verhaal van de échte vreugde
|
Het verhaal van de echte vreugde kent enkele valkuilen:
-je mag het verhaal nooit lezen als een ideaal, als een te bereiken goed. Je kan de echte vreugde niet ‘bereiken’. Echte vreugde is een gave die je niet zelf bereikt door lippen op elkaar te houden en je extra in te spannen. Als je de echte vreugde door eigen inspanning wil bereiken, zal je ze niet kennen. -het verhaal is in die zin een toets. Het toont je hoezeer je vreugde afhankelijk is van de omstandigheden en niet diep geworteld in jezelf. In de mislukking kan je toetsen hoe wankel of stevig je echte, innerlijke vreugde is. Tegelijk is deze toets geen veroordeling: het toont aan dat we mensen zijn! Mislukkingen zijn vaak momenten van confrontatie en die komen vaak hard aan. -het verhaal kan overkomen als een afwijzing van de blije en succesvolle momenten in ons leven! Alsof je niet meer blij zou mogen zijn met succes (op vele vlakken)... Tuurlijk mag je daar blij mee zijn en mag je dat vreugde schenken maar het verhaal wil peilen in hoeverre die vreugde duurzaam is. -het verhaal wordt vaak ook geïnterpreteerd als een afwijzing van negatieve gevoelens. Toch hebben negatieve gevoelens zoals boosheid, maar ook depressieve gevoelens hier een plaats. Gevoelens zijn wat ze zijn en je moet leren luisteren naar wat ze je vertellen: ze vormen de brug naar wat er innerlijk in je leeft. ‘Leef steeds in de waarheid’ houdt ook in dat je erkent dat je boos bent, verdrietig, teleurgesteld,… -de weg naar echte vreugde loopt via de beleving (en niet via de ontkenning) van angst, boosheid, teleurstelling, afwijzing en het bijhorend verdriet. Alleen als je deze gevoelens bij jezelf durft erkennen en doorleven, ben je in staat om ze los te laten zodat er iets nieuws kan ontstaan. |
In de traditie van de Wijsheidsspreuken
|
De gebruikte vertaling is in het boek Franciscus van Assisi, Geschriften (Haarlem: Gottmer, 2004, p. 94-97) opgenomen bij de Wijsheidspreuken omdat het qua stijl en onderwerp hierbij aanleunt. De oorspronkelijke tekst werd pas in 1927 gepubliceerd, maar de authenticiteit is onomstreden. Er is een latere versie van het verhaal opgenomen in de Fioretti-vertellingen. Daar is het verhaal langer en lijkt het meer op een soort preek. De titel daar gaat over de "echte en volmaakte vreugde", maar in de kortere tekst hier is er enkel sprake van "echte vreugde" of in het Latijn "vera letitia". |
